Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları
2015 yılının Eylül ayında BM Genel Kurulu aşırı yoksulluğu sona erdirmek, eşitsizlik ve adaletsizlik ile mücadele, iklim değişikliği ile mücadele amacıyla 2030 yılında tamamlanan bir yol haritası olarak Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarını (SKA) kabul etmiştir.
Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA) 17 evrensel amaçtan oluşmaktadır.
SKA’ler, BM’e üye ülkeler tarafından Eylül 2015’te BM Genel Kurulu’nda kabul edilip 1 Ocak 2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Hükümetler tarafından 2001 yılında kabul edilip Aralık 2015 tarihinde geçerliliğini yitiren Binyıl Kalkınma Hedeflerini takiben ve bu hedefler üzerine inşa edilmiştir.
AMAÇ MI HEDEF Mİ?
17 temel amacın her birinin alt maddeleri bulunmaktadır ve “hedef” olarak tanımlanmıştır. Ancak bültenin bu sayısında yalnızca "amaç"ların açıklamalarına ve bu amaçlara ulaşabilmek için neler yapılabileceğine yer verilmiştir. İlerleyen sayılarda her amaç için verilmiş hedeflere ayrıca değinilecektir.
Amaç 1: Yoksulluğa Son: Yoksulluğun tüm biçimlerinin her yerde ortadan kaldırılması
İnsan hakları ihlalleri yoksulluğun hem sebebi hem de sonucu olabilir. İşletmelerin çevresel konularda ihlalleri geçim kaynaklarını etkileyebileceği gibi, iklim değişikliği göçlere neden olmaktadır. Yoksulluk yolsuzluğu etkilediği gibi, yolsuzluk yoksulluğu da etkiler.
Özel sektör, ekonomik büyümenin lokomotifi olarak kalkınmanın herkesi kapsayıcı ve yoksulluğu azaltıcı olduğunu belirlemede büyük bir rol üstleniyor. Özel sektör yoksullar için ekonomik fırsatları destekleyebilir, mikro ya da küçük işletmeler ve kayıt dışı çalışanlar gibi en yoksul ekonomik kesim üzerinde yoğunlaşabilirsiniz.
Amaç 2: Açlığa Son: Açlığın sona erdirilmesi, gıda güvenliği ve daha iyi beslenme güvencesinin sağlanması, sürdürülebilir tarımın desteklenmesi
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde ve Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme’de gıda erişim hakkını savunmaktadır. İklim değişikliği gıda ve tarım sektörlerinde olumsuz koşullara neden olmaktadır. Yolsuzluk, gıda ve tarımdaki kaynakların kötü bir şekilde yönetilmesine sebep yaratmaktadır.
Siz de ev, iş ve mahalle yaşantınızda değişikliğe gidip küçük çiftçileri ve pazarları destekleyebilir, daha sürdürülebilir gıdaları tercih edebilir, gıda israfı ile mücadele edebilirsiniz. Bir tüketici ve seçmen olarak gücünüzü de kullanabilir, hükümetlerden ve iş dünyasından açlığı sonlandıracak tercihler yapmalarını isteyebilirsiniz. Ayrıca sosyal medya platformlarında ya da yaşadığınız çevrede bu konudaki tartışmalara katılabilirsiniz.
Amaç 3: Sağlıklı Bireyler: Sağlıklı yaşamların güvence altına alınması ve yaşta esenliğin sağlanması
Dünya Sağlık Örgütü anayasasında ve Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme’de her insanın sağlıklı ve güvenli yaşam ve çalışma koşullarına hakkı olduğu belirtilmiştir. Çevreye zarar veren her unsur aynı zamanda insan sağlığını da tehlike altına almaktadır. Yolsuzluk ise tedavi imkanlarına erişimi tehdit etmektedir.
Başta çocuklar ve kadınlar olmak üzere herkesin daha sağlıklı bir yaşama sahip olması için okullar, spor kulüpleri ve takımları ve kuruluşlar nezdinde girişimlerde bulunabilirsiniz. Ayrıca hükümetin, yerel yöneticilerin ve diğer karar alma konumunda olanların sağlık ve sağlık hizmetlerine erişim konularında verdikleri sözlerin takipçisi olabilirsiniz.
Amaç 4: Nitelikli Eğitim: Kapsayıcı ve eşitlikçi, nitelikli eğitimin güvence altına alınması ve herkes için yaşam boyu öğrenimin desteklenmesi
Eğitim evrensel bir insan hakkıdır. İş hayatı eğitime saygı duymalıdır ve eğitim çağındaki çocuklar çalıştırılmamalıdır. Aynı zamanda çevresel tehditlere karşı ve iklim krizi ile mücadele için, yolsuzluk ile mücadele için eğitimli ve bilinçli bireylere ihtiyaç duyulmaktadır.
Özel sektör olarak eğitim araçları ve altyapısına yatırım yapabilirsiniz. Sivil toplum, gençler ve diğer gruplarla ortaklıklar kurarak yerel seviyede eğitimin önemi hakkında farkındalığı artırabilirsiniz.
Amaç 5: Toplumsal Cinsiyet Eşitliği: Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması ve tüm kadınların ve kız çocuklarının güçlenmesi
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde belirtildiği şekilde toplumsal eşitlik insan hakkıdır ve çalışma yaşamında cinsiyet eşitliği göz önünde bulundurulmalıdır. Ekolojik sistemdeki olumsuz etkiler ve yolsuzluk kadınların gücünü zayıflatmaktadır. Halbuki, çevre sorunları ile mücadele edilmesi için kadınlara ihtiyaç duyulmaktadır.
Eğer bir kadınsanız, fırsat eşitliğinin önüne konan bilinçli ya da bilinçsiz görünür ve görünmez engelleri ortadan kaldırmak için mücadele edebilirsiniz. Eğer bir erkek iseniz, kadınlar ve kız çocukları ile birlikte toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması için çalışabilir, sağlıklı, saygılı bir ilişkiyi kucaklayabilirsiniz.
Amaç 6: Temiz Su ve Sıhhi Koşullar: Herkes için suyun ve sıhhi koşulların erişilebilirliği ve sürdürülebilir yönetimin güvence altına alınması
Su ve sıhhi koşullara erişim hakkı Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından açık bir şekilde bir insan hakkı olarak kabul edilmiştir. Su kaynaklarının yönetimi, çevresel dengenin korunması ve insan sağlığının korunması için oldukça önemlidir. Yolsuzluk, dünyadaki adalete ve eşitsizliğe neden olduğu gibi, çevresel kirliliğe ve su kirliliğine neden olmaktadır.
Sivil toplum kuruluşları hükümetleri, temiz su ve sıhhi koşulların oluşturulması alanında yapılan yatırımlar konusunda hesap vermeye zorlamalılar, yatırımlardan özellikle kadınlar, gençler ve çocukların yararlanmalarını sağlamalılar. Dünya Su Günü ve Dünya Tuvalet Günü vesilesiyle kampanyalar başlatabilir sıhhi koşulların önemi hakkında farkındalık yaratabilirsiniz.
Amaç 7: Erişilebilir ve Temiz Enerji: Herkesin uygun fiyatlı, güvenilir, sürdürülebilir ve modern enerjiye erişiminin güvence altına alınması
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ile insanlar yeterli hayat standartlarına sahip olmalıdır. Enerji elde etme yöntemleri çevresel kirliliğe, iklim krizine neden olmamalı ve yolsuzluğa karşı mücadele etmelidir.
Ülkeler erişilebilir, güvenilir ve sürdürülebilir enerji sistemlerine geçmek için yenilebilir enerji alanına yatırım yapmalı, enerji verimliliğini ön plana çıkarmalıdır. İş dünyası hidro-elektrik kaynaklarını kullanarak ve geliştirerek, biyoenerji ve elektrik talebini yüzde yüz yenilenebilir kaynaklardan sağlayarak ekosistemleri koruyabilir. İşverenler iletişim teknolojilerinden yararlanmaya ağırlık vererek ulaşıma olan ihtiyacı azaltabilirler, araba ve uçak yerine daha az enerji gerektiren trenle seyahati düşünebilirler.
Yatırımcılar sürdürülebilir enerji hizmetlerine daha fazla yatırım yapabilirler, yeni teknolojiler üretebilirler. Sizler de kullanmadığınız zaman elektrikli aletlerinizi fişten çekebilir, bisiklet kullanabilir, karbon emisyonunu azaltmak için toplu taşımayı tercih edebilirsiniz.
Amaç 8: İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme: Kesintisiz, kapsayıcı ve sürdürülebilir ekonomik büyümenin, tam ve üretken istihdamın ve herkes için insana yakışır işlerin desteklenmesi
İşletmeler insan haklarına karşı saygılı olmalı ve benzer yaklaşımın tüm paydaşlar tarafından özümsenmesini sağlamalıdır. Ekonomik büyüme, çevreye ve insana karşı saygı duyularak gerçekleştirilmeli, yolsuzluğun önüne geçilmelidir.
Gençlere, insan onuruna yakışır iş sağlanacak dönüşümü yaratabilmek için mümkün olan en kaliteli eğitime ve öğrenime yatırım yapılması, gençlere istihdam piyasasının taleplerine uygun beceriler kazandırılması, sosyal koruma hizmetlerine erişimlerinin sağlanması gerekiyor. Böylece gençler cinsiyete, gelir seviyesine ve sosyo-ekonomik altyapılarına bakılmaksızın üretken istihdamda yer almaya yönlendirilebilir. Yerel yetkililer ve toplumlar şehirlerini, farklı toplum kesimlerinin birbirleri ile entegrasyonuna katkı sağlamak için yeniden düzenleyebilir ya da yeni planlarını bu yaklaşım üzerine kurabilir.
Amaç 9: Sanayi, Yenilikçilik ve Altyapı: Dayanıklı altyapıların inşası, kapsayıcı ve sürdürülebilir sanayileşmenin desteklenmesi ve yenilikçiliğin güçlendirilmesi
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde, sağlık ve esenlik için yeterli bir yaşam standardına sahip olma hakkı bulunmaktadır. Kaliteli altyapı ve altyapıya erişim hakkı tüm insanların hakkıdır. Yapılan altyapı çalışmalarının çevreye zarar vermemesi, ekolojik dengenin bozulmamasının sağlanması gerekmektedir. Yolsuzluk problemi, altyapı gelişimi için gerekli olan maliyetin karşılanabilmesinde risk yaratmaktadır.
Şirketlerin üretimlerinin ve yenilikçi yaklaşımlarının sürdürülebilir olmasını sağlayacak standartlar oluşturulmasını ve uygulanmasını destekleyebilirsiniz. STKʼlar ile işbirliği yapabilir ve gelişmekte olan ülkelerde kamu sektörünün sürdürülebilir kalkınmayı desteklemesini hızlandırabilirsiniz. Sanayinin sizin hayatınıza ve refahınıza olan etkisini düşünün ve sosyal medyayı karar alıcılardan sürdürülebilir kalkınma amaçlarına öncelik vermelerini istemek için kullanın.
Amaç 10: Eşitsizliklerin Azaltılması: Ülkeler içinde ve arasında eşitsizliklerin azaltılması
Eşitsizlik ve ayrımcılık insanın sahip olduğu haklara erişmesinin önündeki engellerden birisidir. Doğanın kirlenmesi, ekolojik sistemin bozulması, iklim krizlerinin yaşanması sosyal ve ekonomik eşitsizlikleri oluşturmaktadır. Yolsuzluk ise, insanın temel hakkı olan maddi gelir ve eğitim eşitsizliğine neden olmaktadır.
Ülkelerde herkesi kucaklayan toplumsal ve ekonomik kalkınmayı güçlendirmek ve desteklemek önemlidir. Eğer ayrımcı yasaları, politikaları ve uygulamaları kaldırırsak, fırsat eşitliğini garanti altına alabilir, eşitsizlikleri azaltabiliriz.
Amaç 11: Sürdürülebilir Şehir ve Yaşam Alanları: Şehir ve insan yerleşimlerinin kapsayıcı, güvenli, dayanıklı ve sürdürülebilir kılınması
Şehir hayatlarında var olan ulaşım zorlukları, artan stres seviyesine neden olmaktadır. Bu durum işe ve okula gidiş gelişi zora sokmak ile birlikte sosyal ve ekonomik eşitsizliklere neden olmaktadır. Aynı zamanda sağlık problemlerini arttırarak tedavi imkanlarına erişimi engellemektedir. Şehirleşme doğal kaynakların tüketiminde dengesizlik yaratmakta ve iklim krizlerine neden olmaktadır. İnsani haklara erişimdeki ve doğadaki dengesizlikler yolsuzluğa neden olmaktadır ve artan yolsuzluk şehirlerdeki kurumlara duyulan güveni azaltmaktadır.
Oturduğun bina, sokak ve mahalle için bir vizyon geliştirin ve o yolda ilerleyin. Yeterli iş var mı? Sağlık hizmetlerine yakın mısınız? Çocuklarınız okula güvenli bir şekilde yürüyebilir mi? Geceleri ailenizle birlikte sokakta yürüyebiliyor musunuz? En yakın toplu taşıma imkanı ne kadar uzakta? Hava kalitesi nasıl? Paylaştığınız ortak alanlar ne durumda? Oturduğunuz yerdeki koşulları ne kadar iyileştirirseniz yaşam kalitesine o kadar etki edersiniz.
Amaç 12: Sorumlu Tüketim ve Üretim: Sürdürülebilir tüketim ve üretim kalıplarının güvence altına alınması
İnsanın temel haklarına erişimi için üretimin ve tüketim biçimlerinin ve dengesinin sürdürülebilir olmasından geçmektedir. Üretim ve tüketim şekillerindeki kontrolsüzlük çevresel kaynakların sorumsuz biçimde tüketilmesine neden olarak iklim krizlerine neden olmaktadır. Oluşan atıkların çevreye verdiği zarar ekolojik dengenin bozulmasına ve insanın temel haklarına erişimini engellenmektedir. Bu durum yolsuzluğun da artmasına neden olmaktadır.
Atıklarınızı azaltmak birçok şekilde mümkün. Örneğin gıdalarınızı israf etmeyerek ve denizlerin kirlenmesinin birinci nedeni olan plastik malzemelerin kullanımını azaltarak katkı sağlayabilirsiniz. Satın aldığınız malzemeler hakkında bilgiye sahip olmak da önemli bir unsurdur. Günümüzde tekstil, tarımdan sonra suları en fazla kirleten ikinci sektördür. Birçok moda kuruluşu çeşitli kalkınmakta olan ülkede tekstil çalışanlarını istismar etmektedir. Eğer sürdürülebilir ve yerel kaynaklardan satın alırsanız fark yaratabilir, şirketlere sürdürülebilir yöntemler edinmeleri konusunda baskı uygulayabilirsiniz.
Amaç 13: İklim Eylemi: İklim değişikliği ve etkileri ile mücadele konusunda acilen eyleme geçilmesi
İklim değişikliği, doğal afetlere, ekonomik dengesizliklere neden olmakta, sosyal yaşam problemleri oluşturmakta ve insan sağlığını tehdit etmektedir. İklim değişikliği ile mücadele hem insanın yaşam hakkı için hem çevrede yer alan tüm canlıların yaşam hakkı için, hem de ekolojik ve ekonomik dengesizliklere karşı yolsuzluk ile mücadele anlamına gelmektedir.
Dünya 2015 Aralık ayında Paris anlaşmasını kabul ederek ilk anlamlı adımı atmış oldu. Böylece tüm ülkeler ilkim değişikliği ile mücadele için adım atmayı taahhüt etti. Birçok şirket ve yatırımcı 2014 New York İklim Zirvesinde alınan kararlar doğrultusunda daha düşük salım yapan teknolojilere yöneliyor.
İklim değişikliği ile kesinlikle mücadele edebiliriz, ancak çabalarımızı büyük oranda artırmalıyız. Dünya taşımacılık, enerji, sanayi, tarım ve ormancılık sistemlerini dönüştürerek küresel ortalama sıcaklık artışının 2 derecenin, hatta 1,5 dere[1]cenin altında kalması sağlanmalıdır. Ayrıca, iklim değişikliğinin sonuçlarına karşı daha güçlü ve daha dayanıklı olmanın yolunu bulmalıyız.
Amaç 14: Sudaki Yaşam: Sürdürülebilir kalkınma için okyanuslar, denizler ve deniz kaynaklarının korunması ve sürdürülebilir kullanımı
Çevresel ve endüstriyel hijyenin sağlanması insan haklarının ve suda var olan yaşamın korunmasına destek olmaktadır. 14. Amacın gereklilikleri, on temel ilkenin 7., 8. Ve 9. Maddeleri ile bire bir örtüşmektedir. Çevresel zorluklar ile mücadele etmek, çevresel sorumluluğun alınması ve çevre dostu teknolojinin geliştirilmesi temel alınmaktadır. Sudaki yaşamın korunması bahsedilen üç temel ilkenin hedeflerini kapsamaktadır. Sudaki yaşamdan elde edilen kontrolsüz gelirler, yolsuzluğun oluşmasına ve su yaşamındaki dengesizlikleri arttırmaktadır.
Ürün satın alırken ya da gıda tercih ederken deniz dostu seçimler yapabiliriz. Günlük hayatlarımızda, toplu taşımayı tercih ederek, kullanmadığımız cihazları fişten çekerek enerji tasarrufu yapabiliriz. Bu davranışlarımız, deniz seviyesinin yükselmesine neden olan karbon ayak izimizi azaltabilir. Plastik kullanımınızı mümkün olduğunca azaltmalı ve sahil temizliğine katkı yapmalıyız. Daha da önemlisi sudaki yaşamın ne kadar önemli olduğu ve neden denizleri korumamız gerektiğini herkese anlatabiliriz.
Amaç 15: Karasal Yaşam: Karasal ekosistemlerin sürdürülebilir kullanımının korunması, geliştirilmesi ve desteklenmesi, ormanların sürdürülebilir yönetimi, çölleşme ile mücadele, karasal bozulmanın durdurulması ve iyileştirilmesi ve biyoçeşitlilik kaybının engellenmesi
Karasal yaşam, gıda üretimini, tarımsal faaliyetlerin kontrolünü ve insan faaliyetlerini kapsamaktadır. Sürdürülebilir karasal yaşam, insan temel haklarının önündeki engelleri de ortadan kaldırmakta ve güvence altına almaktadır. Ormanların korunması, çölleşmenin önüne geçilmesi ile ekolojik dengenin korunması ve iklim krizlerinin önüne geçilmesi anlamına gelmektedir. Ormanlarda meydana gelen kayıtsız ağaç kesimleri ve maddi gelir kazançları yolsuzluk oluşturmaktadır. Ancak sürdürülebilir karasal yaşam, gelişen ekonomik ve sosyal düzen, sürdürülebilir oldukça yolsuzluğun da önüne geçilmektedir.
Dönüşüme katkı yaparak, sürdürülebilir şekilde üretilen yerel ürünlere dayanan bir beslenme şekli seçerek, sadece ihtiyacımız olanı tüketerek, ısınma ve mutfakta verimli enerji seçeneklerini kullanarak enerji tüketimini azaltarak katkıda bulunabiliriz.
Amaç 16: Barış, Adalet ve Güçlü Kurumlar: Sürdürülebilir kalkınma için barışçıl ve kapsayıcı toplumların desteklenmesi, herkes için adalete erişimin sağlanması ve her düzeyde etkili, hesap verilebilir ve kapsayıcı kurumların inşası
Sağlıklı olmayan yönetimler ve şiddet insanların haklarına erişmesine engel olmakta ve insan yaşamına zarar vermektedir. Gıda, su, enerjiye erişim kısıtlı hale gelerek insanlar arasında eşitsizliğe neden olmaktadır. Bu durum yolsuzluğu arttırmakta ve şiddeti arttıran döngüyü beslemektedir.
Yönetimlerin çalışmalarına içten ilgi gösterebilir ve yaşadığınız toplumda farkındalığın artması için çalışabilirsiniz. Toplumda şiddetin gerçekte ne anlama geldiğine, barışçıl toplumların önemine dikkat çekin ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerini günlük hayatınızın ve işinizin bir parçası haline nasıl getireceğinizi planlayın. Oy verdiğiniz yetkililerin seçim vaatlerini hatırlatıp onları bu vaatler konusunda çalışmaya yönlendirin, fikrinizi açıklayın.
Amaç 17: Hedefler için Ortaklıklar: Uygulama araçlarının güçlendirilmesi ve sürdürülebilir kalkınma için küresel ortaklığın canlandırılması
Uluslararası kurumlar, sözleşmeler ve anlaşmalar insan haklarının geliştirilmesi ve adil, eşit ve insana yaraşır yaşam için, gezegenimizi korumak ve yolsuzluğun önüne geçmek için mücadele etmelidir. Bunun için ortaklık yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
Devlet kuruluşlarını Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları konusunda özel sektör ile işbirliği yapması için teşvik edebilirsiniz.