Yaşam Döngüsü ve Analizi
Yaşam döngüsü, ISO 14001:2015 Çevre Yönetim Sistemi standardında hammadde alımından veya doğal kaynak üretiminden nihai bertarafına kadar olan ard arda ve birbiri ile bağlantılı aşamalar olarak tanımlanmıştır. Bu tanım bir çok uzman tarafından “beşikten mezara” olarak genelleştirilmiş ve anlaşılması kolay hale getirilmiştir.
Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi (Life Cycle Assessment, LCA), ürünlerin veya süreçlerin yaşam döngüsü boyunca (ham maddenin elde edilmesinden başlayarak, ilgili tüm üretim, nakliye, tüketici tarafından kullanımı ve kullanım sonrası atık olarak bertaraf edilmesiyle) oluşan çevresel etkileri değerlendiren bütünsel bir tekniktir.
Yaklaşık 20 yıl önce hayatlarımıza giren bu kavram, ISO 14001:2015 Çevre Yönetim Sistemi ile yazılı hale getirilerek, somutlaştırılmış ve yapılan çalışmaların bu bakış açısı ile yapılması beklenir hale gelmiştir.
Sürdürülebilirlik kavramının da günümüz dünyasında öncelik kazanması ile birlikte, yaşam döngüsü bakış açısını yalnızca çevre yönetim sistemi çerçevesinde özellikle sosyal ve ekonomik boyutlarda göz önünde bulundurmak kıymetli olacaktır.
YAŞAM DÖNGÜSÜ DEĞERLENDİRİLMESİ / ANALİZİ
Yaşam döngüsü analizi, bir ürün ya da hizmet üretiminde kullanılan hammaddelerin elde edilmesinden başlayarak, ilgili tüm üretim, sevkiyat, tüketici tarafından kullanım ve kullanım sonrası atık olarak bertarafı da kapsayan yaşam döngüsünün farklı aşamalarındaki çevresel boyut ve etkilerini belirlemek, raporlama ve yönetmek için kullanılan bir yöntemdir.
1. Aşama: Hammadde Temini
Ürünün üretilmesi için gerekli olan hammaddenin temini süreci kapsar. Hammaddenin elde edilmesi ve işleneceği noktaya taşınması amacıyla enerji tüketimi, doğal kaynak tüketimi, emisyon, gürültü oluşumu gibi çevresel etkiler değerlendirilmelidir.
2. Aşama: Üretim
Hammaddenin ürüne dönüşmesi ve sevkiyatı esnasındaki tüm süreçleri kapsar. Üretimde kullanılan teknolojiden kaynaklı olarak çevreyi olumsuz olarak etkileyen tüm boyutlar değerlendirilir.
3. Aşama: Kullanım
Üretilen ürünün son kullanıcı tarafından kullanımı, bakımı, yeniden kullanımı süreçlerini kapsar. Ürünün kullanım ömrü, kullanımı süresince çevreye olan etkileri ve gerekli olan bakım çalışmaları bu aşamada değerlendirilir.
4. Aşama: Atık Yönetimi
Ömrünü tamamlamış olan ürün, nihai olarak atık oluşturmaktadır ve doğadan nasıl yok olması gerektiği, hangi proseslere ihtiyaç duyulduğu aşamalarını kapsar ve tüm etkiler değerlendirilir.